کد مطلب:286649 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:251
داستانی از محقق حلی
معروف است كه مرحوم محقق حلی - از اكابر فقهای شیعه - چند شب پشت سرهم در خواب می دید كه به او گفته می شود: فردا دیوانه ای وارد مسجد می شود، او را از مسجد اخراج نكن.
مرحوم محقق بر خلاف آنچه در خواب می دید، وقتی آن دیوانه وارد مسجد می شد، طبق دستورات دینی عمل می كرد و او را از مسجد اخراج می نمود و به خواب خود اعتنا نمی كرد و می گفت: اگر پنجاه مرتبه هم این خواب تكرار شود، چون خواب حجّت شرعی نیست به آن اعتنا نمی كنم و طبق حجّت شرعی كه در دست هست (روایات معتبره) دیوانه را از مسجد بیرون خواهم كرد. از آن زمان به او لقب محقق داده شد.
این داستان صحّت داشته باشد یا نداشته باشد، در هر حال مضمون آن از محكمات است؛ زیرا راه اساسی و وظیفه شرعی ما این است كه نباید به واسطه خواب و خیال و گفتار این و آن و یا ساخته های درویشان و قلندران، از محكمات دینی و حجّت های شرعی دست بر داریم، گرچه این امور توأم با بعضی قضایای شگفت و جریانات فوق العاده باشد؛ زیرا ممكن است شیاطین و ارواح خبیثه برای اضلال وفریب دادن افراد اقداماتی داشته باشند.
همان گونه كه گفته شد: این جهان پر از اسرار و اطوار مرموز است و حق و باطل در پیدا و ناپیدای آن جریان دارد. شیاطین حسابی دارند و فرشتگان حساب دیگر، ارواح خبیثه دخالتی و ارواح طیّبة بركاتی [1] دارند، جنّ وپری اقتداراتی، و اوتاد وابدال تصرفاتی دارند.
نمی شود هر كشف و خوابی را حق دانست و به حساب ارواح طیّبه گذاشت. آنچه مسلّم است این است كه هر نیروی پیدا و ناپیدا كه دستورشان خلاف دستورات شرع و یا مشتمل بر تناقض باشد، داخل در سلسله باطل و جریان شیطانی و تخیّلات نفسانی است.
كوتاه سخن اینكه: خواب ها ومكاشفات یكسان و یكنواخت نیست، بسیاری از آنها باطل و شیطانی است و بعضی از آنها حقّ و رحمانی است و در هر صورت، تشخیص حق از باطل آنها مشكل است. بر این اساس، حجیّت آن در شرع مقدس حتّی برای خود شخص ثابت نیست تا چه رسد به دیگران؛ و این هم از معجزات این دین مبین است كه دیانت و امانت الهی را به خواب و خیال محوّل نكرده است و گرنه هر روزه به بهانه خواب و خیال و مكاشفات دروغین، مواجه با گرایش های انحرافی و روش های ابلیسی می شدیم.
مرحوم محقق بر خلاف آنچه در خواب می دید، وقتی آن دیوانه وارد مسجد می شد، طبق دستورات دینی عمل می كرد و او را از مسجد اخراج می نمود و به خواب خود اعتنا نمی كرد و می گفت: اگر پنجاه مرتبه هم این خواب تكرار شود، چون خواب حجّت شرعی نیست به آن اعتنا نمی كنم و طبق حجّت شرعی كه در دست هست (روایات معتبره) دیوانه را از مسجد بیرون خواهم كرد. از آن زمان به او لقب محقق داده شد.
این داستان صحّت داشته باشد یا نداشته باشد، در هر حال مضمون آن از محكمات است؛ زیرا راه اساسی و وظیفه شرعی ما این است كه نباید به واسطه خواب و خیال و گفتار این و آن و یا ساخته های درویشان و قلندران، از محكمات دینی و حجّت های شرعی دست بر داریم، گرچه این امور توأم با بعضی قضایای شگفت و جریانات فوق العاده باشد؛ زیرا ممكن است شیاطین و ارواح خبیثه برای اضلال وفریب دادن افراد اقداماتی داشته باشند.
همان گونه كه گفته شد: این جهان پر از اسرار و اطوار مرموز است و حق و باطل در پیدا و ناپیدای آن جریان دارد. شیاطین حسابی دارند و فرشتگان حساب دیگر، ارواح خبیثه دخالتی و ارواح طیّبة بركاتی [1] دارند، جنّ وپری اقتداراتی، و اوتاد وابدال تصرفاتی دارند.
نمی شود هر كشف و خوابی را حق دانست و به حساب ارواح طیّبه گذاشت. آنچه مسلّم است این است كه هر نیروی پیدا و ناپیدا كه دستورشان خلاف دستورات شرع و یا مشتمل بر تناقض باشد، داخل در سلسله باطل و جریان شیطانی و تخیّلات نفسانی است.
كوتاه سخن اینكه: خواب ها ومكاشفات یكسان و یكنواخت نیست، بسیاری از آنها باطل و شیطانی است و بعضی از آنها حقّ و رحمانی است و در هر صورت، تشخیص حق از باطل آنها مشكل است. بر این اساس، حجیّت آن در شرع مقدس حتّی برای خود شخص ثابت نیست تا چه رسد به دیگران؛ و این هم از معجزات این دین مبین است كه دیانت و امانت الهی را به خواب و خیال محوّل نكرده است و گرنه هر روزه به بهانه خواب و خیال و مكاشفات دروغین، مواجه با گرایش های انحرافی و روش های ابلیسی می شدیم.
[1] سيّدبن طاووس در كتاب الامان من أخطار الاسفار مي نويسد: امام سجّادعليه السلام با جمعي از ياران خود همسفر بود، در سرزمين عسفان ياران امام در محل خاصي خيمه هاي خود را پرپا نمودند، وقتي امام از كار آنان آگاه شد فرمود: اين مكان جايگاه گروهي از جنّ مي باشد، ممكن است به شما آسيب رسانند، به مكان ديگر منتقل شويد.
فرياد هاتفي بلند شد كه شخص او ديده نمي شد: اي پسر پيامبر! ما مزاحمت ياران تو را تحمل مي كنيم، امشب افتخار ميزباني شما را به عهده گرفته ايم. به دنبال آن طبق هاي مملوّ از ميوه و غذا به زمين نهاده شد، در حالي كه كسي ديده نمي شد. امام و يارانش از آنها تناول نمودند. كتاب الأمان، ص -124.
اين يك نمونه از رابطه با موجودات نامرئي است كه از آنان به جنّ تعبير شده است. شايد بسياري از تسخير ارواح و مكاشفات مرتاض ها از اين قبيل باشد، در نتيجه حق و باطل با هم آميخته مي گردد و قهرا از اعتبار ساقط مي شود.